Zarówno zasada działania jak i budowa siłowników hydraulicznych (inaczej cylindrów hydraulicznych) jest stosunkowo prosta. Działanie siłowników hydraulicznych polega na zamianie energii ściskanej cieczy w ruch tzw. organu roboczego. Ruch ten najczęściej jest ruchem posuwisto-zwrotnym lub ruchem wokół własnej osi. Elementami roboczymi w siłownikach hydraulicznych są: tłok, membrana lub nurnik. Najczęściej spotykanymi siłownikami hydraulicznymi są siłowniki tłokowe, a więc te, w których wzrastające ciśnienie cieczy (najczęściej oleju hydraulicznego o odpowiedniej gęstości) wywiera nacisk na tłok – wprawiając go w ruch. Tłok połączony jest z tłoczyskiem, które oddziałuje już bezpośrednio na następny element maszyny np. ramię koparki. Tłoczysko ma określoną maksymalną długość. Zbyt długie tłoczysko, z uwagi na charakter pracy mogłoby ulec zniekształceniu. Rozmiar tłoczyska ogranicza zakres suwu roboczego siłownika hydraulicznego. Można go jednak zwiększyć stosując siłowniki teleskopowe. Oprócz tłoka i tłoczyska – wraz z ich uszczelnieniami i elementami prowadzącymi – siłownik hydrauliczny zbudowany jest z cylindrycznego korpusu, który pełni rolę przestrzeni roboczej, a zarazem obudowy. W niektórych przypadkach stosuje się zawór dławiący (dławnicę), czyli element hamujący – umożliwiający bardziej płynną pracę całego mechanizmu. Siłowniki hydrauliczne zbudowane są najczęściej ze stali chromowanej i stali nierdzewnej. Największym atutem cylindrów hydraulicznych – stawiającym je ponad słabszymi cylindrami pneumatycznymi – jest ich wysokie ciśnienie robocze i siła pracy. Dzięki temu podnośniki hydrauliczne znajdują swoje zastosowanie w przemyśle ciężkim, budownictwie, czy górnictwie.
Rodzaje siłowników
W zależności od tego czy ruch organu roboczego (tłoka) przebiega tylko w jednym kierunku, czy w dwóch przeciwstawnych, dokonuje się podziału siłowników hydraulicznych na jednostronnego działania (jedna komora robocza) i dwustronnego działania (dwie lub więcej komory robocze). W pierwszym przypadku tłok wykonuje suw inicjowany w jednym kierunku. Powrót tłoczyska do pozycji pierwotnej następuje pod wpływem własnego ciężaru lub działania siły zewnętrznej (np. sprężyny). Wcześniej ciecz z komory roboczej jest usuwana z powrotem do zbiornika. Takie rozwiązanie możemy spotkać np. w wywrotkach czy podnośnikach. Natomiast w drugim przypadku ciecz oddziałuje na dwie przeciwstawne strony tłoka, inicjując ruch tłoczyska raz w jednym – innym razem w przeciwnym kierunku. Takie rozwiązanie znakomicie sprawdza się wszędzie tam, gdzie potrzebne jest utrzymanie dużej siły w każdym kierunku pracy maszyny np. w łyżkach czy wysięgnikach koparek.